درای ساکت

Dry Socket (Alveolar Osteitis)

اصولاً یکی از اولین اتفاقات بعد از خارج کردن دندان و جراحی‌های دهان، چه بافت نرم و چه بافت سخت، تشکیل لخته در ناحیه می باشد. لخته علاوه بر وظیفه اولیه کواگولیشن، دارای وظایف دیگری نیز میباشد، از جمله:
بوجود آوردن داربستی برای ترمیم بعدی
جلوگیری از تهاجم میکروارگانیسم ها
هر عاملی که در روند تشکیل لخته اختلال ایجاد کند میتواند باعث تعویق ترمیم زخم شود. در حقیقت، درای ساکت را می توان نقص در تشکیل لخته و یا از بین رفتن لخته تشکیل شده بعد از جراحی تعریف کرد.

عوامل متعددی در از بین رفتن لخته موجود در ناحیه ساکت موثرند، برخی از پر اهمیت ترین آنها:
* جنسیت، درصد ابتلا در خانم ها بیشتر است
* محل دندان، هرچه دندان خلفی¬تر باشد، ریسک ابتلا بیشتر است همچنین، در فک پایین ریسک بیشتر از فک بالاست
* سختی پروسه خارج کردن دندان
* برخی تغییرات هورمونی یا مصرف برخی داروها
* ترومای مکانیکال ناحیه ساکت بعداز خارج کردن دندان
* ترکیبات آنزیم های بزاق و برخی از میکروارگانیسم
* سابقه قبلی
* ایدیوپاتیک
درصد احتمال وقوع درای ساکت در منابع مختلف متفاوت است. در دندانهای خلفی فک پایین خانمها این میزان تا 20 درصد گزارش شده است.

علائم و نشانه های درای ساکت

* دارای درد بسیار شدیدی است، این درد به مسکن های معمول پاسخ خوبی نمی دهد و گاهی حالت ارجاعی به دندان های قدامی تر، سر و صورت و چشم و گوش همان سمت و حتی گردن درد.
* درد از روز دوم یا سوم بعد از کشیدن دندان آغاز می شود.

* در معاینه بالینی غشاء سفید فیبرینو لوکوسیتر روی استخوانی که حاوی لخته نیست دیده می¬شود و ناحیه به تماس حساس است.

* نکته مهمی که در معاینه ناحیه جراحی دیده می‌شود عدم وجود هرگونه تورم، اریتم، تخلیه چرک یا موارد مشابه است.

* برخی بیماران از وجود طعم بد و فلزی در دهان شکایت دارند.

درمان درای ساکت

شامل دو قسمت است: درمان های سیستمیک و درمان¬های موضعی.

درمان های سیستمیک،

عمدا شامل استفاده از ضد دردهای قوی است. می توان از مسکن های دارای مخدر از قبیل استامینوفن کدئین و
یا سایر مسکن های تزریقی همانند پیروکسیکام یا کتورولاک استفاده کرد . استفاده ترکیبی از این موارد به همراه
مسکن هایی مانند ایبوپروفن می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.

* درمان موضعی،

شامل پوشش ناحیه ساکت با ماده ای با ماندگاری در حد یک تا دو روز و اثرات تسکینی موضعی است. مهمترین ماده ای که دارای این خصوصیات است خمیر زینک اکساید اوژنول خالص می باشد. استفاده از خمیرهایی مثل زونالین می تواند اثرات تحریکی روی ساکت داشته باشند. امروزه معتقدند وارد آوردن ترومای مکانیکی و کورتاژ در دیواره¬های ساکت منجر به از بین رفتن سد حفاظتی شده و در پروتکل‌ درمانی قرار ندارد. در مواردی که درد زیاد است، انجام یک بی حسی موضعی برای شستشو با نرمال سالین جهت خارج کردن هرگونه دبری مواد غذایی از ناحیه و قرار دادن خمیر حاوی زینک اکساید اوژنول در محل توصیه میشود.

در مورد بیمارانی که به دلایل ذکر شده احتمال وقوع درای ساکت در آن¬ها بالاست دو نکته قابل توجه است:

* دقت در توضیح کافی به بیمار در جهت آگاهی و آمادگی ذهنی.

* برخی منابع استفاده از یک چهارم کپسول تتراسایکلین در محل ساکت در زمان خارج کردن دندان را در پیشگیری از آن موثر می دانند.
با سپاس از دوست و همکار عزیز، جناب دکتر علیرضا توتونچیان.